روستای جوشقان ساوه از جمله روستاهایی استان مرکزی است که در عرصه‌های مختلف فرهنگی، هنری و سیاسی و ورزشی چهره‌های شاخص و افتخارآفرینی را پرورش داده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از اراک، روستای جوشقان از توابع بخش نوبران شهرستان ساوه، در استان مرکزی و در دهستان کوهپایه قرار دارد.
تاریخ روستای جوشقان، بنابر منابع موجود به چندین هزار سال قبل برمی‌گردد که روستا با نام محلی کوشکان مرکب از کوشک و کان متشکل از کوشکان علیا و کوشکان سفلی بوده است.
در منابع، کوشک، قصری را گویند که در اطراف آن باغ قرار داشته باشد؛ و “کان” همان معدن و یا مرکز و مکانی است در زیر زمین که محل انباشته شدن طبیعی احجار، فلزات و سایر چیزهاست.
این روستا به دلیل قرار گرفتن در حاشیه رودخانه دائمی “مزلقان چای” دارای طبیعتی زیبا و مناظری چشم نواز است که می‌تواند نظر هر گردشگری را به خود جلب کند.
جوشقان، در ۷۵ کیلومتری باختر ساوه و ۱۷۸ کیلومتری جنوب باختری تهران قرار گرفته است؛ و به دلیل نزدیکی به مرکز شهرستان و پایتخت و حضور مردم متدین و میهمان نواز، قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری و سیاحتی را دارد.
روستای جوشقان از دیرباز در میان روستاهای منطقه، بویژه منطقه خرقانِ قدیم (قاراقان)که شامل بخش‌هایی از مناطق ترک زبان استان‌های همدان، مرکزی و قزوین بوده است، صاحب اسم و رسم است. حضور نام آورانی در این روستا، از جمله علمای دینی، شهداء، ایثارگران، مسؤولان ارشد لشگری و کشوری، هنرمندان صاحب نام، پزشکان، مهندسان، ورزشکاران و فعالان فرهنگی هنری، در طول تاریخ این مرز و بوم، در کنار طبیعت دل انگیز و مردمان بافرهنگش، موجب حُسن شهرت آن در منطقه، استان و کشور بوده است.
اهالی روستا، عموماً از اقوام و طایفه‌های ولدخانی، قلیچ خانی، ملک لو، شریعت، جوانمرد، احمدی، بادروزه، بهرامی، سجادی، احمدخانی، مقدم، کمالی، دنیایی، وهابی و… تشکیل شده‌اند که همواره با همدلی و دوستی، موجب رونق وپیشرفت روستا بوده‌اند.
روستا از دیرباز دارای سبقه فرهنگی قابل توجهی بوده است، وجود مکتب خانه‌های قدیمی و در ادامه تاسیس دبستان در دوره پهلوی دوم و سپس راه اندازی مدرسه شبانه روزی، که نه تنها نیاز دانش آموزان روستا بلکه دانش آموزان سایر روستاهای منطقه را نیز برآورده می‌کرده است، نشان از دیدگاه و بینش فرهنگی و رویکرد علمی مردم روستا، بالاخص بزرگان آن، دارد.
وجود بقعه مبارک امامزاده هاشم(ع) از نوادگان امام سجّاد(ع) و دو مسجد که مسجد جامع محمّد رسول اللّه(ص) پس از انقلاب بازسازی شده است، هم حاکی از تدین و محبت مردم این دیار به اهل بیت عصمت وطهارت (ع)است.
تاسیس درمانگاه، حمام عمومی ونمره، خانه بهداشت، غسالخانه، مرکز مخابرات، ایستگاه گیرنده تلویزیونی، پست بانک، نمایندگی پست، مصلی یادمان شهداء، کانون فرهنگی هنری مسجد، مجموعه ورزشی ستارگان جوشقان(زمین چمن مصنوعی)، ثبت سازمان مردم نهاد تحت عنوان کانون توسعه پایدار شهروندان جوشقان، راه اندازی سایت ستارگان جوشقان توسط محمد شریعت بهادری، ساماندهی آرامستان(وادی عبرت) و پایگاه مقاومت بسیج در روستا، که بخشی پیش از انقلاب و بخش دیگری پس از انقلاب توسط خیّرین و همیاری اهالی صورت گرفته، گویای همت والای مردم روستاست.
خطر نابودی گویش، آداب و رسوم و سنن بومی، محلی و فولکلوریک روستای جوشقان ساوه به خوبی احساس می‌شود
زبان بومی مردم این روستا، ترکی است؛ که با زبان آذری کمی متفاوت است و مردم با لهجه و گویشی سلیس و روان با هم سخن می‌گویند.طی چند دهه ی اخیر، به علت افزایش مهاجرت به شهرها بویژه پایتخت، گفتگوی روزمره مردم، تحت تاثیر زبان فارسی قرار گرفته و همچون مناطق دیگر خطر نابودی گویش، آداب و رسوم و سنن بومی، محلی و فولکلوریک روستا احساس می‌شود.
موسیقی محلی ترک زبانان فلات مرکزی ایران (موسیقی آشیقلر) موسیقی که در آن خواننده با عنوان آشیق، با همراهی ساز چوگور و با اشعار حکمت آمیز و پند واندرز به هنرنمایی می‌پردازد، مورد توجه مردم روستا بوده و علاقه‌مندان بسیاری را به خود اختصاص داده است.
از هنرمندان این هنر در روستا، می‌توان از آشیق علی ولدخانی نام برد که همواره با استفاده از اشعار حکیم و شاعر ترکی سرای منطقه، حکیم تیلیم خان، علاقه‌مندان را محظوظ و مشعوف می‌گرداند.
فعال فرهنگی روستای جوشقان با جمع آوری شجره نامه اقوام و طوایف روستا کاری بسیار عظیم و مجموعه‌ای درخور تحسین را گردآوری کرده است
از دیگر هنرمندان شاخص و نام آور روستا می‌توان به کریم ولدخانی در تئاتر و سینما، علی و حامد ملک لو در موسیقی و دکتر حمیدرضا قلیچ خانی استاد خوشنویس و پژوهشگر صاحب نام در این عرصه که دارای تالیفات متعددی دراین زمینه است، اشاره کرد که علاوه بر روستا، بخش نوبران و شهرستان ساوه، از مفاخر فرهنگ وهنر استان مرکزی محسوب می شوند.
دکتر مسعود ملک‌لو یکی دیگر از فعالان فرهنگی روستای جوشقان است که با جمع آوری شجره نامه اقوام و طوایف روستا کاری بسیار عظیم و مجموعه‌ای درخور تحسین(اطلاعات حدود ۱۴۲۲۲۰ نفر به همراه عکس۳۵۰۰ نفر از مرحومین اهالی) را گردآوری کرده است.
حضور ورزشکارانی از این دیار که در سطح ملی و بین المللی مطرح بوده‌اند، همچون برادران ملک‌لو در تیم ملی والیبال سال‌های نه چندان دور، قلیچ خانی‌ها در فوتبال کشور، ولدخانی‌ها در پرورش اندام و پاور لیفتینگ و ابوالفضل ملک‌لو در عرصه سوارکاری کشور، همواره زبانزد بوده و مایه مباهات نه تنها مردم روستا بلکه منطقه بوده است.
زیستن علمای سرآمدی چون مرحوم ملا قربانعلی شریعت، مرحوم ملا نجفعلی شریعت، مرحوم ملاهادی شریعت، مرحوم ملا ابوالقاسم شریعت، مرحوم ملاحاجعلی شریعت، مرحوم آخوندملاحسین شریعت، مرحوم حاج شیخ احمد ولدخانی، مرحوم حاج شیخ احمد شریعت، شیخ محمدحسن شریعت، مرحوم حاج شیخ میرزاعلی ولدخانی، مرحوم حاج سیدمحسن مجد و دیگر علما در این روستا باعث ارتقای سطح علمی ومعنوی مردم روستا بوده و موجب گشته تا روستا به روستایی عالم پرور تبدیل شود.
روستای جوشقان به دلیل شرایط سوق الجیشی و جغرافیایی خود، قاعدتا دارای کشاورزی قابلی است که لازمه آن خاک حاصلخیز و آب مناسب است.
قرار گرفتن در کنار رودخانه دائمی مزلقان چای موجب این گشته که اکثر مردم منطقه از راه کشاورزی زندگی خود را بگذرانند.
قرار گرفتن در کنار رودخانه دائمی مزلقان چای موجب این گشته که اکثر مردم منطقه از راه کشاورزی زندگی خود را بگذرانند
کشاورزان روستا یا باغدارند که عمده محصولات شان گردو، بادام، انگور، سیب، آلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو و… است و یا با توجه به گستردگی زمین‌های حاصلخیز اطراف روستا، که اکثرا جزو مستثنیات می باشند، به کشت دیم گندم، جو و نخود مشغول هستند.
حمایت سال‌های اخیر دولت از بخش کشاورزی، بویژه گندم کاران، موجب افزایش رونق اقتصادی مردم روستا و کاهش مهاجرت شده است که این خود نوید بخش روزهای بهتر برای این آب وخاک است.
شایان ذکر است تقدیم حدود۶۰ شهید سرافراز و حدود۳۰۰۰ ایثارگر از این دیار به انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و دفاع از حرم اهل بیت(ع) وجه تمایز دیگر این روستا با سایر روستاهای همجوار، شهرستان و استان است.
روستای جوشقان ساوه از جمله روستاهایی استان مرکزی است که در عرصه‌های مختلف فرهنگی، هنری و سیاسی و ورزشی چهره‌های شاخص و افتخارآفرینی را پرورش داده است.
*****************
احمد جوانمرد
*****************
